انواع روش­ های تأمین سرمایه توسط سرمایه­‌گذاران

انواع روش­های تأمین سرمایه توسط سرمایه­گذاران

موسسان هر شرکت گزینه­های مختلفی برای تأمین سرمایه­ی مورد نیاز خود از خارج از شرکت پیش رو دارند که سه روش اصلی آن عبارت­اند از: سهام، وام و اوراق قابل تبدیل[1]. هر روش مزایا و معایب خاص خود را دارد، بنابراین انتخاب روش مناسب برای تأمین سرمایه، بسته به شرایط هر شرکت متفاوت خواهد بود. برخی از معیارهایی که هنگام انتخاب روش مناسب باید در نظر گرفت، مرحله­ی فعالیت شرکت، اندازه و صنعت آن، سرمایه­ی مورد نیاز، اهداف شرکت و ... است. در ادامه به بررسی هر یک از این روش­ها پرداخته و شرایط مناسب برای استفاده از آن روش را به همراه مشکلات آن بیان می­کنیم.

 

1.        سهام

تأمین سرمایه از طریق سهام بدین صورت است که سرمایه­گذار، به ازای پولی که هم­اکنون در اختیار شرکت قرار می­دهد، صاحب بخشی از سهام آن شرکت می­شود. جذب سرمایه از طریق اعطای سهام یکی از جذاب­ترین روش­ها نزد صاحبان شرکت­هاست، زیرا در مقایسه با روش­هایی مثل گرفتن وام، نیازی به بازپرداخت پول و بهره­ی آن نمی­باشد. سرمایه­گذاران نیز تمایل زیادی به دریافت سهام شرکت­ها دارند، چرا که با موفقیت آن شرکت، ارزش سهام آنان مستقیماً افزایش خواهد یافت.

1.1.    نحوه کارکرد

در مرحله­ی جذب سرمایه[2]، سرمایه­گذار مبلغ مشخصی را طبق میزان ارزشی که برای شرکت تخمین زده شده است به شرکت اعطا می­کند. در این حالت سهام سرمایه­گذار با توجه به میزان سرمایه­ای که تأمین کرده، متناسب با ارزش شرکت مشخص می­شود. برای نمونه یک شرکت که ارزش آن 2 میلیارد تومان تخمین زده شده است، برای گسترش عملیات خود به دنبال جذب 500 میلیون تومان سرمایه است. در صورتی که یک شرکت سرمایه­گذاری خطرپذیر[3] به میزان 250 میلیون تومان در این شرکت سرمایه­گذاری کند، صاحب 12.5% از سهام این شرکت خواهد شد.

1.2.  چه زمانی باید از این روش استفاده کرد؟

برای آن که شرکت­ها از طریق اعطای سهام، سرمایه­ی مورد نیاز خود را تأمین کنند باید به وضعیت شرکت و معیارهای مختلفی توجه کنند. چهار مورد از مواقعی که به شرکت­ها توصیه می­شود از روش اعطای سهام برای تأمین سرمایه­ی خود استفاده کنند به شرح زیر است:

1.2.1.      نیاز بلندمدت

برخی شرکت­ها با توجه به نوع فعالیت خود ممکن است تا چند ماه پس از تأسیس به درآمدزایی دست نیابند، اما این مسئله بدین معنا نیست که این شرکت­ها توانایی موفقیت و کسب سود در آینده را نداشته باشند. برای مثال بعضی از شرکت­های اینترنتی تا چند سال پس از شروع فعالیت ممکن است زیان­ده باشند، اما پس از جذب تعداد مشخص مشتری ناگهان به سودآوری بالایی برسند. یکی از معروف­ترین نمونه­ها شرکت آمازون است که در حوزه فروش اینترنتی فعالیت می­کند. این شرکت در زمان عرضه اولیه در بازار بورس زیان­ده بوده اما ارزش آن همواره رو به افزایش بوده است، زیرا مدیران آمازون با نگاه بلندمدت خود تمام سود به دست آمده را دوباره در شرکت سرمایه­گذاری می­کرده­اند. بنابراین در این حالت که شرکت­ها برای ادامه­ی عملیات خود و رسیدن به مرحله­ی سودآوری به زمان نسبتاً زیادی نیاز دارند، توصیه می­شود برای تأمین نیازهای نقدی خود از روش اعطای سهام برای تأمین سرمایه استفاده کنند.

1.2.2.    عدم دسترسی به وثیقه[4]

برای گرفتن وام لازم است که شرکت وثیقه­ای را نزد وام دهنده به امانت بگذارد تا در صورت عدم پرداخت وام، سرمایه­ی وام­دهنده از بین نرود. هنگامی که شرکت در مراحل آغازین فعالیت خود است، ممکن است تأمین وثیقه­ی مورد نیاز برای گرفتن وام به دلیل عدم داشتن دارایی کافی به طور کلی امکان­پذیر نباشد و یا فراهم کردن آن سخت باشد. در این صورت بهترین راه برای تأمین سرمایه، اعطای سهام شرکت در ازای دریافت سرمایه­ی مورد نیاز می­باشد.

1.2.3.  عدم امکان خودراه­اندازی[5]

سرمایه­گذاران معمولاً انتظار دارند که پیش از سرمایه­گذاری در یک کسب و کار، آن شرکت، هر چند به میزان اندک به مرحله رشد و پیشرفت رسیده باشد. در اکثر مواقع موسسان شرکت می­توانند از راه کمک گرفتن از دوستان و آشنایان خود، سرمایه­ی مورد نیاز برای رسیدن به مرحله­ی مشخصی از موفقیت را تأمین کنند. اما در مواقعی که شرکت با توجه به نوع فعالیتش نیازمند سرمایه­ی اولیه­ی زیادی است، تأمین سرمایه فقط از طریق اعطای سهام امکان­پذیر است.

1.2.4.   احتمال رشد نجومی

هر سرمایه­گذار به دنبال آن است که ارزش سرمایه­ی خود را در کوتاه­ترین زمان تا بیش­ترین حد ممکن افزایش دهد. بنابراین کسب و کاری که احتمال رشد نجومی آن وجود داشته باشد گزینه­ی خوبی برای سرمایه­گذاری خواهد بود. این مسئله باعث می­شود تا صاحبان شرکت­هایی که توانایی رشد نجومی را در خود می­بینند، با سهولت بیش­تری سرمایه­ی مورد نیاز خود را از طریق واگذاری سهام تأمین کنند.

1.  

1.1.  

1.2.  

1.3. معایب این روش

در هنگام جذب سرمایه از طریق اعطای سهام باید به معایب آن نیز توجه کرد.

1.     

1.1.     

1.2.     

1.3.     

1.3.1.    کاهش اختیارات آتی

اعطای بخشی از سهام شرکت به سرمایه­گذاران، موجب کاهش اختیارات آتی و گزینه­های پیش رو برای موسسان شرکت خواهد شد. سرمایه­گذاران عموماً به دنبال نقدینگی زیاد هستند، بنابراین در ابتدا با هدف عرضه اولیه یک شرکت در آینده و فروش سهام خود، در آن شرکت سرمایه­گذاری می­کنند. این مسئله موجب می­شود که گزینه­های محتمل برای آینده­ی شرکت تا حد زیادی کاهش یابد.

1.3.2.  نیاز سرمایه­گذاران به پاداش ریسک[6] زیاد

سرمایه­گذاران به دلیل آن که ریسک زیادی را در قبال سرمایه­گذاری در شرکت­های تازه تأسیس تحمل می­کنند، به دنبال پاداش ریسک زیادی هستند. همین مسئله موجب می­شود که سرمایه­گذاران بر خلاف بانک­ها، که بسیار ریسک گریزند، حاضر به تأمین سرمایه­ی شرکت­ها شوند. بنابراین شرکت­هایی که از طریق اعطای سهام جذب سرمایه می­کنند باید توانایی رشد زیاد و تأمین پاداش ریسک مورد نیاز سرمایه­گذاران را داشته باشند.

1.3.3.رقابت زیاد

با توجه به تعداد زیاد ایده­های موجود برای تأسیس یک شرکت و تعداد کم سرمایه­گذاران، انتظار می­رود رقابت زیادی برای جذب سرمایه بین شرکت­های نوپا وجود داشته باشد. سرمایه­گذاران پیش از آن که سرمایه­ی شرکتی را تأمین کنند، ایده­ها و شرکت­های زیادی را بررسی کرده و از بین آن­ها چند گزینه­ی نهایی را برای سرمایه­گذاری انتخاب می­کنند. در نتیجه موسسان شرکت­ها برای جذب سرمایه کار سختی بر عهد دارند.

1.3.4. زمان­بر بودن

مراحل جذب سرمایه عموماً بین 3 تا 6 ماه طول خواهد کشید. بنابراین با صرف­نظر از این که موسسان شرکت تا چه میزان آماده هستند و به چه موفقیتی دست یافته­اند، در صورتی که بخواهند از طریق اعطای سهام سرمایه­ جذب کنند به زمان نسبتاً زیادی نیاز دارند.

1.3.5. برگشت­ناپذیری

هنگامی که بخشی از سهام شرکت به مالکیت سرمایه­گذار درمی­آید، بازپس­گیری آن بخش از سهام در آینده تقریباً غیرممکن خواهد بود. بنابراین با اعطای سهام، سرمایه­گذار به بخشی از شرکت تبدیل می­شود و می­تواند به نسبت قدرت و حقوق خود در آینده­ی شرکت اثرگذار باشد.

 

2.      وام

در این روش وام­دهنده میزان مشخصی پول در اختیار وام­گیرنده قرار می­دهد که در ازای آن، وام­گیرنده باید در زمان از پیش تعیین شده­ای اصل پول به همراه بهره­ی آن را به وام­دهنده بازگرداند. تأمین مالی به روش وام مرسوم­ترین راه تأمین مالی خارجی نزد شرکت­های تازه تأسیس است.

1.   

2.   

2.1.  نحوه کارکرد

شرکتی که به دنبال تأمین مالی از طریق دریافت وام باشد باید به سه ویژگی اصلی آن توجه کند: بهره­ی وام، مدت زمان پرداخت و وثیقه. میزان بهره و مدت زمان پرداخت وام می­تواند توسط شرکت درخواست­دهنده نیز مشخص شود، اما وثیقه توسط وام­دهنده تعیین می­شود. وثیقه عموماً از جنس دارایی­های ملموس است که قابل فروش باشد. هر چه ارزش وثیقه بیش­تر باشد، امکان دریافت وام بیش­تری برای شرکت فراهم است. برای نمونه یک شرکت خودروسازی که به 2 میلیارد تومان وام نیاز داشته باشد، می­تواند در زمان جذب سرمایه اعلام کند که توانایی بازپرداخت وام با بهره 15% را در 10 سال خواهد داشت. همچنین خودروهای تولید شده و ملک کارخانه خود را به عنوان وثیقه در نزد وام­دهنده قرار خواهد داد.

2.1.  

2.2. چه زمانی باید از این روش استفاده کرد؟

همانند روش اعطای سهام، برای دریافت وام نیز بهتر است شرکت دارای شرایط مشخصی باشد:

2.1.     

2.1.     

2.2.1.    نیاز به سرمایه­ی کم

هنگامی که شرکت به سرمایه­ی کمی نیاز داشته باشد، اعطای سهام در ازای سرمایه شاید منطقی به نظر نرسد. در این حالت شرکت می­تواند با دریافت وام نیاز خود را رفع کند. به دلیل آن که مبلغ وام کم است، نگرانی زیادی بابت احتمال عدم پرداخت آن وجود نخواهد داشت.

2.2.2.  نیاز سریع به سرمایه

ممکن است فرصتی استثنایی برای یک شرکت فراهم شود که استفاده از آن نیاز به سرمایه و مهم­تر از آن، سرعت بالا داشته باشد. در این حالت به دلیل زمان­بر بودن فرایند جذب سرمایه از طریق اعطای سهام، شرکت می­تواند به دریافت وام اقدام کند و سریعاً از فرصت پیش آمده استفاده کند.

2.2.3. نیاز مالی برای هدفی ملموس

در حالتی که شرکت برای هدفی ملموس و فیزیکی، نظیر خرید ملک یا تجهیزات کامپیوتری، به سرمایه نیاز داشته باشد، دریافت وام منطقی به نظر می­رسد، زیرا از ملک یا تجهیزات خریداری شده می­توان به عنوان وثیقه استفاده کرد و برای بازپرداخت وام برنامه­ریزی نمود.

2.2.4. عدم امکان اعطای سهام

اگر موسسان یک شرکت به اعطای سهام شرکت خود تمایلی نداشته باشند و یا امکان این کار برای آنان فراهم نباشد، ممکن است تنها گزینه­ی پیش روی آنان دریافت وام باشد. در این حالت تأمین سرمایه به کمک وام موجب می­شود که مالکیت شرکت به طور کامل در اختیار موسسان باشد، بنابراین تمام تصمیمات و مسیر حرکت شرکت تحت مدیریت آنان خواهد بود.

2.                     

2.1.                     

2.2.                     

2.3.                    معایب این روش

در صورتی که شرکت­ها بخواهند از طریق دریافت وام سرمایه­ی خود را تعیین کنند باید توانایی فراهم کردن وثیقه را داشته باشند.

1. 

1.1. 

1.2. 

1.3. 

 بانک­ها و سایر وام­دهندگان برای آن که از بازگشت سرمایه­ی اولیه خود اطمینان حاصل پیدا کنند، اهمیت زیادی برای وثیقه قائل­اند. به همین دلیل شرکت­هایی که نتوانند وثیقه درخواست شده را تأمین کنند دشواری زیادی برای یافتن وام­دهنده خواهند داشت.

1.                      

2.                      

2.1.                      

2.2.                      

2.3.                      

2.4.                     روش جایگزین دریافت وام

یکی از روش­های جایگزین برای دریافت وام که تقریباً همان عملکرد را دارد، فروش اوراق قرضه کوچک[7] است. در این روش شرکت تازه تأسیس به کمک پلتفرم­های سرمایه­گذاری دسته­جمعی[8] می­تواند اوراق قرضه­ی 3 تا 5 ساله را بین سرمایه­گذاران خصوصی منتشر کند. این روش عموماً نزد شرکت­های تازه تأسیسی که ریسک زیادی دارند رواج دارد و به همین سبب اوراق قرضه کوچک ریسک زیادی دارند. البته این اوراق با وجود ریسکی بودن و عدم قابلیت تبدیل به سهام و عدم تضمین نقدینگی نزد سرمایه­گذارانی که تمایل به متنوع کردن سبد سرمایه­گذاری خود را دارند از محبوبیت زیادی برخوردارند. نتیجه این است که بخش زیادی از زیان احتمالی شرکت را سرمایه­گذاران تحمل می­کنند، در حالی که در موفقیت شرکت هیچ سهمی ندارند، چرا که دریافت­های مشخصی را در قالب کوپن[9] اوراق در مقطع­های زمانی خاص دریافت خواهند کرد.

 

3.    اوراق قابل تبدیل

When you’re a company in its early days, sharing equity is difficult. Moving equity from your company to another requires a lot of time to hash out an agreement everyone can live with and it requires lawyers to work out the actual contracts. Rather than dealing with the hassle of transferring equity, a lot of venture funds find it better to offer funding to startups using convertible notes.

اوراق قابل تبدیل به نوعی ترکیبی از دو روش قبلی است. در این روش سرمایه­گذاران با این فرض سرمایه­ی خود را در اختیار شرکت­ها قرار می­دهند که یا پول خود را در آینده دریافت خواهند کرد یا بر اساس سرمایه­ی خود مالکیت بخشی از سهام شرکت را در اختیار خواهند گرفت. بنابراین سرمایه­گذاران می­توانند به کمک اوراق قابل تبدیل بر اساس اتفاقات آینده و موفقیت یا عدم موفقیت شرکت، سرمایه­ی اولیه خود را یا به صورت طلب یا به صورت سهمی از شرکت بازپس­بگیرند.

1.  

2.  

3.  

3.1. نحوه کارکرد

هنگامی که شرکت در مرحله جذب سرمایه است، شرایط دقیقی برای حالتی که بدهی سرمایه­گذاران به سهام تبدیل خواهد شد مشخص می­شود. در این حالت معمولاً مشوق­هایی برای سرمایه­گذاران در نظر گرفته می­شود (نظیر تخفیف در مرحله­ی بعدی جذب سرمایه) تا طلب خود را به سهام تبدیل کنند. دادن تخفیف به سرمایه­گذار به این معنی است که وی می­تواند با همان نرخ تخفیف سرمایه­ی خود را به سهام تبدیل کند. برای نمونه اگر به یک سرمایه­گذار که 1 میلیارد تومان از سرمایه­ی شرکتی را تأمین کرده، در مرحله بعدی جذب سرمایه 25% تخفیف داده شود، وی قادر است به میزان 1.25 میلیارد تومان سهم را در شرکت مالک شود.

ویژگی دیگر اوراق قابل تبدیل آن است که نرخ بهره­ی بازگشت سرمایه­ی اولیه به سرمایه­گذار نیز باید در آن مشخص شود. اوراق قابل تبدیل می­توانند شامل یک میزان سقف ارزش­گذاری[10] نیز باشند که مشخص کننده­ی حداکثر ارزش شرکت است که سرمایه­گذار می­تواند طلب خود را به سهام تبدیل کند. در صورتی که ارزش شرکت از سقف ارزش­گذاری عبور کند، سرمایه­گذار یا باید طلب خود را به صورت بازگشت اصل پول به همراه بهره­ی آن دریافت کند، یا با شرایط جدید در شرکت سرمایه­گذاری نماید.

3.                     

3.1.                     

3.2.                    چه زمانی باید از این روش استفاده کرد؟

استفاده از اوراق قابل تبدیل زمانی مناسب است که با قاطعیت تمام نمی­توان در مورد آینده شرکت نظر داد. بنابراین هنگامی که هنوز زمان اندکی از تأسیس شرکت گذشته و شرکت­ها قادر به تخمین دقیق ارزش خود نیستند، یا در هنگامی که شرکت­ها انتظار دارند ارزش آینده­ی آنان بسیار بیش­تر از ارزش فعلی باشد، اوراق قابل تبدیل می­تواند ابزار مناسبی برای تأمین سرمایه باشد. در صورتی که موسسان شرکت انتظار افزایش ارزش شرکت خود را داشته باشند یا در هنگامی که موسسان و سرمایه­گذاران بر سر ارزش شرکت به توافق نمی­رسند، اوراق قابل تبدیل به آنان کمک می­کند تا سرمایه­ی فعلی مورد نیاز خود را تأمین کنند، بدون آن که بخش قابل توجهی از سهام شرکت را در اختیار سرمایه­گذاران قرار دهند.

 

3.2.                    معایب این روش

اوراق قابل تبدیل می­تواند برای سرمایه­گذاران بسیار جذاب باشد، زیرا این اختیار را به آنان می­دهد که یا اصل پول خود را به همراه بهره دریافت کنند و یا در صورت تمایل و موفقیت شرکت به یکی از سهام­داران آن تبدیل شوند. این اختیار به آنان اجازه می­دهد تا عملکرد شرکت­ها را تحت نظر داشته باشند و پس از کسب اطلاعات بیش­تر در مورد کسب و کار و عملیات شرکت، درباره استراتژی خود تصمیم بگیرند.

برخی سرمایه­گذاران در مقابل تمایل زیادی برای استفاده از اوراق تبدیل ندارند. این گونه سرمایه­گذاران به دنبال آن هستند که در ابتدای کار و هنگام تهیه موافقت­نامه از میزان دقیق سهم خود در شرکت مطلع باشند. نگرانی دیگر سرمایه­گذاران آن است که در صورت عدم تبدیل سرمایه­ی خود به سهام، این سرمایه­گذاران نقش وام­دهنده را ایفا خواهند کرد که در این صورت پاداش ریسک کمی نصیب آنان خواهد شد. برای جذب این گونه سرمایه­گذاران می­توان تخفیف بیش­تری را برای آنان قائل شد تا در سهم بیش­تری از موفقیت شرکت دخیل باشند.

یکی دیگر از مشکلات اوراق قابل تبدیل آن است که موسسان شرکت در مراحل ابتدایی فعالیت شرکت، به دلیل سریع و کم­هزینه بودن، تمایل زیادی به تأمین سرمایه از این طریق دارند. این مسئله موجب می­شود که با موفقیت شرکت، بخشی از سهام آن به مالکیت سهام­داران در بیاید و در نتیجه موسسان شرکت بخشی از سهام خود را از دست بدهند. بنابراین موسسان شرکت در مراحل آتی فعالیت ممکن است به دلیل کاهش سهم خود در شرکت، انگیزه­ی کم­تری برای بالا بردن ارزش آن داشته باشند.

 

2.1. 

2.1. 

 

منابع

·           https://www.fundable.com/learn/resources/guides/investor-guide/types-of-investor-funding

·           http://www.businessinsider.com/seedrs-ceo-jeff-lynn-slams-burrito-bonds-all-the-downside-and-none-of-the-upside-2015-12/?IR=T&r=MY#mhEGwVSLwpErIImZ.97